Krótka historia demokracji szkolnej

I Społeczne Liceum Ogólnokształcące powstało w 1989 roku, w chwili, gdy dokonywała się w Polsce transformacja ustrojowa, gdy oczekiwano, że na miejsce ustroju totalitarnego pojawi się obywatelskie społeczeństwo demokratyczne. Nasza szkoła była uczestnikiem tych przemian – twórcy szkoły, rekrutujący się głównie z kręgów opozycji demokratycznej, myśleli przede wszystkim o stworzeniu szkoły wolnej od totalitarnego przymusu, a więc mogącej tworzyć i realizować własne koncepcje pedagogiczne i programy nauczania, mogącej działać według własnego programu wychowawczego nastawionego na przygotowanie wszystkich uczestników społeczności szkolnej do życia w obywatelskim, demokratycznym społeczeństwie przyszłości.

W 1990 roku powołano do życia Rzeczpospolitą Szkolną. Napisano Konstytucję Szkoły, na mocy której władzę w Rzeczypospolitej sprawują trzy stany: uczniowski, rodzicielski i nauczycielski. Później dołączył do nich czwarty – absolwencki.

Od tego momentu w Rzeczypospolitej istniały władze trojakiego rodzaju:

  • ustawodawcza, sprawowana przez Sejm Szkolny
  • wykonawcza, sprawowana przez Radę Szkoły, Radę Nauczycieli i Dyrektora,
  • sądownicza sprawowana przez Sąd Szkolny.

W roku 2000 szkoła rozrosła się – w nowym budynku przy ulicy Raszyńskiej powstało gimnazjum. Wtedy Rzeczpospolita Szkolna przeobraziła się w Rzeczypospolitą Szkolną Obojga Terytoriów. Od tego momentu władzę wykonawczą w dwóch Terytoriach (Bednarskiej i Raszyńskiej) sprawują dwie Rady Szkoły.

Ludzie tworzący nasze szkoły uznali ustalenie zasad demokracji przedstawicielskiej jako ustroju Rzeczypospolitej, opracowanie, uchwalenie, a następnie co pewien czas nowelizowanie Konstytucji Rzeczypospolitej Szkolnej jako ważne i wyróżniające “Bednarską” spośród innych szkół działania. Stwarzały one szansę na prawdziwy trening uczniów, nauczycieli i rodziców w obywatelskim funkcjonowaniu. Celem było oparcie działań na zasadzie dialogu i partnerstwa w podejmowaniu istotnych dla całej społeczności decyzji, ważny był prawdziwy wpływ uczniów na najbardziej zasadnicze sprawy dotyczące szkoły.

To uczniowie zadecydowali ostatecznie o tak zwanym planie ABC, czyli o profilowaniu przedmiotów w starszych klasach liceum. Dość silna opozycja nauczycielska przeciwna temu pomysłowi została pokonana przez większość uczniowską. Uczniowie doprowadzili także, w praworządny i zgodny z demokratycznymi procedurami sposób, do zwolnienia nauczycielki, która w rażący sposób nie liczyła się z ich prawami. Demokratycznie wybrany Sąd Szkolny wycofał decyzję Dyrektora o usunięciu ucznia ze szkoły. Głosy uczniów wprowadziły do szkolnej rzeczywistości bednary. Głosami uczniów stały się one walutą wymienialną i głosy uczniów tej wymienialności broniły. Głosami uczniów wreszcie bednary na Terytorium Bednarskiej zostały zawieszone. W roku 2005 zgodnie z wolą uczniów z Sejmu Szkolnego zostały wydzielone odrębne Sejmy Terytorialne.

Z powyższego widać, że demokracja szkolna może być rzeczywistym terenem działań obywatelskich. Jest to próba zmiany szkoły jako instytucji tradycyjnie autorytarnej w społeczność obywatelską, w której wszyscy ponoszą odpowiedzialność za stan wspólnoty.

Na Startowej w roku 2013 powróciliśmy do systemu demokracji bezpośredniej, uchwalając nową Ustawę ustrojową. Od tego czasu Sejm stał się zgromadzeniem ludowym, obieralna pozostała Rada Szkoły.